Niðurskurður á geðsviði

Um nýliðna helgi kom fram í fréttum að mikil aukning hefur orðið á innlögnum á geðdeildum á sama tíma og skorið hefur verið niður í fjárveitingum til geðsviðs.  Aukning á innlögnum er tuttugu prósent á meðan hefur verið skorið niður í fjárveitingum um sautján prósent.  Það kom einnig fram í fréttum að nýting á plássum á geðdeildum er langt yfir það sem eðlilegt getur talist.  Tuttugu prósent aukning á innlögnum á móti sautján prósent skerðingu á fjármagni er skelfileg staðreynd.  Það er illskiljanlegt hvernig er hægt að halda úti lágmarks faglegri þjónustu við framamgreindar aðstæður.  Geðsvið hlýtur að vera komið í þá stöðu að þurfa að forgangsraða þegar kemur að innlögnum.  Það er skelfileg tilhugsun að hugsa til þess að þurfandi einstaklingum fyrir þjónustu á geðsviði  er jafnvel vísað frá vegna forgangsröðunnar.  Það er um mannslífin að tefla þegar geðsvið er annars vegar,  það er stundum ekki aftur tekið ef mistök eiga sér stað á geðsviði.  Þegar þrengir svona að eins og núna á geðsviði þá er það ávísun á mistök og mistök á geðsviði hafa kostað mannslíf.  Það er mjög varhugavert að þrengja svona mikið að geðsviði,  yfirvöld verða að gera sér grein fyrir hve mistökin á geðsviði geta verið afdrifarík.  Það er ekki bara þessi niðurskurður  heldur ber geðdeildin ekki þann fjölda sem er innskráður á almennar geðdeildir.  Fagmennska og öryggi geldur fyrir þegar er meira en yfirfullt á geðdeildum langtímum saman.  Geðsviðið er viðkvæmt svið og ber að fara að öllu með gát þegar er þrengt að starfseminni.  Starfsemin er líklega nú þegar komin út fyrir þau mörk sem miðast við að fagmennska og öryggi sé tryggt.  Það kom einnig fram um daginn í ,,íslandi í dag“  að starfsfólk á fíknigeðdeild sér breytingu á ástæðum innlagna eftir hrun.  Eftir hrun ber meira á vonleysi hjá fólki sem er lagt inn.  Það er athyglisvert að það sjáist á innlögnum breytingar á líðan fólks sem afleiðingar af hruninu .  Það væri áhugavert að sjá tölur um sjálfsvíg fyrir og eftir hrun og það er einnig þess virði að fá að sjá hvort fjölgun á innlögnum sé merkjanleg eftir hrun.  Hvernig skyldi geðheilsu þjóðarinnar almennt vera háttað sé tekið mið af stöðunni fyrir og eftir hrun.

Geðveikur eða fangi?

Í  síðastliðinni viku var Kastljós með góða umfjöllun um fanga sem á við geðræn vandamál að stríða sem er búin að vera tvo mánui í einangrun í fangelsi.  Það er ekki auðvelt að sjá hvað snýr upp eða niður í þessu máli, í fyrsta lagi þá er maðurinn fangi og er að taka út dóm þess vegna er hann í fangelsi,  í öðru lagi er maðurinn með sögu um geðræn vandamál og var sviptur sjálfræði í fangelsinu.  Ég velti fyrir mér í hvernig ástandi var hann þegar hann braut af sér og fékk dóminn? Var maðurinn í sakhæfu ástandi?.  Tveir geðlæknar geta sagt tvær ólíkar sögur eða verið með tvær ólíkar umsagnir um sama einstaklinginn.  Geðlækningar byggja ekki á staðreyndum eins og t.d. röntgenmyndum að blóðprufum heldur byggja geðlækningar á persónulegu mati læknis.  Það er því hætta á að persónuleiki geðlæknis geti skinið í gegnum mat eða líðan og siðferði læknisins. Viðkomandi fangi hefur kannski ekki fengið rétt mat þegar hann var dæmdur, það má vera að hann hafi verið í ósakhæfu ástandi  þegar hann fékk dóminn og hafi þar af leiðandi átt að vistast á geðdeild en ekki í fangelsi.  Maðurinn var sviptur sjálfræði í fangelsinu vegna geðveiki var hann þá kannski í annarlegu ástandi þegar hann braut af sér?.  Hvað er geðveikur maður að gera í einangrun í fangelsi?  sérfræðingur á geðsviði sagði í útvarpsviðtali eftir kastljós þáttinn að geðsviðið sjái ekki um brotamenn, en maðurinn er að auki með geðræn vandamál?.  Ég spyr enn og aftur hvort kom á undan hænan eða eggið?.  Ef krabbameinssjúklingur er í fangelsi getur þá krabbameinssvið sagt að þeir sjái ekki um fanga? Nei þetta yrði aldrei sagt um krabbameins sjúka fanga  en þetta leyfa sérfræðingar sér að segja um geðsjúka fanga.  Það er skelfilegt að vista einstaklinga í einangrun í fangelsi vegna þess að geðsviðið hafnar þeim, það er freklega verið að brjóta mannréttindi á þessum einstaklingum með því að bjóða þeim ekki uppá úrræði sem hentar líðan þeirra.  En það er ljóst að geðsvið hafnar  geðsjúkum brotamönnum þótt ekkert annað bíði þeirra em einangrun í fangelsi.  Það vantar augljóslega millistig milli almennra geðdeilda og réttargeðdeilda,  þar sem alls öryggis er gætt eða öryggisgeðdeild.  Það þarf sannarlega að bretta upp ermarnar þegar geðsviðið er annars vegar, þar eru brotalamir og úreltir hlutir sem maður hélt að myndu ekki geta átt sér stað árið 2014 á Íslandi.  Umfjöllun fjölmiðla um hinar ýmsu hliðar á geðrænum vandamálum vekja alltaf athygli og umræður fylgja í kjölfarið.  Þessi málaflokkur þarfnast sannanlega að fá opinbera umræðu það er eina leiðin til að vekja athygli og eiga í kjölfarið möguleika á breytingu til hins betra.  Fjölmiðlar hafa að undanförnu staðið sig vel þegar kemur að því að fjalla um geðsviðið.

Fyrir ofan garð og neðan

Um daginn var Kastljós með umfjöllun um hið svokallaða Hraunbæjarmál þar sem einstaklingur lést eftir skotbardaga við lögreglu.  Það voru athyglisverð viðtöl við Björku á velferðarsviði og Halldóru yfirlækni á geðdeild, þær vörpuðu allri ábyrgð frá sér og yfir á hvors annars svið.  Björk hjá velferðarsviði talaði m.a. um að geðsvið hefði hafnað því að taka við einstaklingum sem þurftu á innlögn að halda.  Ég get staðfest að geðsvið hefur hafnað einstaklingum sem þurftu á aðstoð að halda, þrautagangan endaði með sjálfsvígi.  Halldóra yfirlæknir sagði að geðsvið hafnaði ekki einstaklingum sem væru veikir, þarna fór Halldóra frjálslega með sannleikann og vil ég minna á brunann í fellunum en í  því tilfelli hafnaði geðsvið einstaklingnum sem var valdur að brunanum.  Viðkomandi átti að ég held einnig við áfengis og vímuefnavanda að stríða og það er alltaf spurning þegar vandinn er tvíþættur hvort kemur á undan hænan eða eggið.  Mér finnst ekki skipta máli hvort það er áfengis og vímuefni sem framkalla geðraskanir eða hvort það eru einhverjar aðrar aðstæður sem framkalla geðraskanir, ef fólk er í annarlegu ástandi þá ber heilbrigðiskerfinu að sinna einstaklingunum.  Ég velti fyrir mér hvort geðsvið velji milli þægilegri og óþægilegri einstaklinga til að taka í meðferð.  Þótt allir eigi sama rétt á þjónustu þá læðist óneytanlega sá grunur að manni að geðsvið sé stundum að velja þægilegri einstaklinga þ.e. að þá sé ekki byggt á faglegum forsendum mat á einstaklingum.  Í kastljósi var einnig viðtal við Hrannar hjá Geðhjálp,  hann sagði eitthvað í þá veruna að einstaklingar hefðu verið sviptir sjálfræði af litlu eða engu tilefni.  Þetta tek ég undir af eigin reynslu, þetta er svartur blettur á heilbrigðiskerfinu sem þarf að taka sérstaklega fyrir og rannsaka.  Fyrir nokkrum árum var í gangi umræða um drengi sem höfðu verið beittir ofbeldi á vistheimilum.  Þetta endaði með því að rannsóknarnefnd var skipuð til að fara ofan í saumanna á málinu.  Ég vil hiklaust halda því fram að hér í samfélaginu eru einstaklingar sem hafa verið svíptir sjálfræði af litlu jafnvel engu tilefni og sitja eftir með sárt ennið.  Sjálfræðissviptingar þarf að taka sérstaklega fyrir og skoða ofan í kjölin því það er mjög auðvelt að fá einstakling sviptan sjálfræði það þarf ekki nema einn siðblindan einstakling til að fá annan sviptan sjálfræði og nauðungarvistaðan,  Hrannar hjá Geðhjálp hafði lög að mæla.  Geðsvið og velferðarsvið þurfa að sýna meiri fagmennsku og ábyrgð en að þau varpi allri ábyrgð í alvarlegum málum frá sér.  Hlekkurinn sem sárlega vantar í keðjuna til að taka á málum er umboðsmaður sjúklinga.

Ný geðheilbrigðisstefna

 Að undanförnu hafa verið fréttir í fjölmiðlum af sjálfsvígum, þetta er breyting til hins betra því það er mikið um sjálfsvíg á Íslandi og komin tími til að opna umræðuna um andleg veikindi.  Það eru  sjálfsagt margar ástæður að baki sjálfsvígum, þungar byrgðar lífsins, hvatvísi, þunglyndi og fleiri ástæður.  Í fréttablaðinu um nýliðna helgi var góð grein um sjálfsvíg og var m.a.  haft eftir heilbrigðisráðherra að það er ný geðheilbrigðisstefna í smíðum.  Það var einnig haft eftir ráðherra að hann hefur hug á að koma á sálfræðiþjónustu í meira mæli en nú er ínnan heilsugæslukerfisins.  Geðheilbrigðiskerfið í þeirri mynd sem það  er í dag þarfnast sannanlega uppstokkunnar og er spennandi að sjá hvað ný geðheilbrigðisstefna felur í sér.  Ég vil sjá algerlega nýja stefnu þegar kemur að öllu sjálfræðissviptingar ferlinu, ferlið er skelfilega gróft og gamaldags eins og það er í dag.  Ég vil einnig sjá orð heilbrigðisráðherra um greiðari aðgang að sálfræðiþjónustu verða að veruleika.  Það er út úr öllu korti að fólk geti ekki valið milli sálfræði eða geðlæknaþjónustu vegna fjárhags.  Eins og kom fram hjá heilbrigðisráðherra þá er það ódýrara til lengri tíma að bjóða fólki uppá niðurgreidda sálfræðiþjónustu en rándýra lyfjameðferð hjá geðlækni.  Fyrir utan hvað er óeðlilegt að grípa alltaf til lyfja í fyrsta kasti þegar má ná góðum árangri með samtalsmeðferð.  Það er vonandi að í nýrri geðheilbrigðisstefnu verði alger uppstokkun á vissum þáttum.  Í fjölmiðlum að undanförnu hefur það einnig komið fram að það eru um fjörutíu einstaklingar sem falla fyrir eigin hendi árlega.  Á móti hverjum einum sem fellur fyrir eigin hendi er tuttugu aðrir sem ýmist gera tilraun til sjálfsvígs eða eru í alvarlegum hugleiðingum um að fremja sjálfsvíg.  Það eru því um átta hundruð manns á ári hverju sem ýmist gera tilraun til sjálfsvígs eða falla fyrir eigin hendi á Íslandi.  Þetta er mikill fjöldi og sýnir að það þarf sameiginlegt átak og forvarnir til að reyna að ná til þessa fjölmenna hóps.  Hvað leggur það opinbera til í þjónustu og forvarnir til þessa málaflokks?, allt og sumt sem er lagt til í þennan málaflokk er eitt stöðugildi hjá landlæknisembættinu.  Það segir sig sjálft að einn starfsmaður gerir engin kraftaverk þegar fjöldinn nálgast eitt þúsund sem þarf að ná til.  Það er forvitnilegt að bera þessa átta hundruð saman við við t.d. þá sem deyja að völdum krabbameins árlega.  Hvað er háum fjárhæðum eytt í allt kerfið sem tekur á krabbameini árlega?.  Hvað er háum fjárhæðum eytt í forvarnir í umferðarmálum árlega þar sem margfalt færri  látast en þeir sem falla fyrir eigin hendi?.  Það er ljóst að yfirvöld þurfa að endurskoða frá grunni allt er tengist þjónustu og forvörnum þegar  kemur að sjálfsvígum og tilraunum til sjálfsvígs.  Það er sláandi að sjá hve litlu er varið í málaflokk þar sem tugir deyja árlega og hundruðir eru í beinni hættu.

Opinber umræða um geðsjúkdóma

Um nokkurrra mánaða skeið er ég búin að skrifa opinberlega vikulega á netinu um ýmsar hliðar geðrænna vandamála, í bland við að segja frá eigin reynslu og hef ég einnig gagnrýnt úrelt kerfi.  Hvers vegna er ég að hafa fyrir þessu og í leiðinni opinbera sjálfa mig sem var ekki alltaf auðvelt í byrjun?.  Svarið er að mér finnst sú skylda hvíla á mér að segja frá og nýta reynslu mína mér og öðrum til góðs.  Einnig hef ég þörf fyrir að koma á framfæri kynningu á skelfilega gamaldags og úreltu kerfi sem hluti af geðsviði er.  Það vantar einnig að opna umræðuna uppá gátt þegar kemur að andlegum veikindum því þetta er falin heimur og mikill fjöldi einstaklinga er inni í skápnum vegna fordóma.  Það eru hvorki færri né fleiri en 15- 20.000 manns sem t.d. þjást af þunglyndi í okkar fámenna samfélagi.  Þá er eftir að telja alla sem þjást af t.d. félagsfælni, geðhvörfum, kvíða, áráttu-og þráhyggjuröskun, geðklofa og fleiri einkennum.  Það er lítill hluti sem leitar eftir aðstoð stærsti hlutin er í felum, það er ljóst að geðsjúkdómar snerta með einum eða öðrum hætti flesta ef ekki alla í okkar fámenna samfélagi.  Það felst í því mikill ávinningur að opna umræðuna og ræða opinskátt um geðræn vandamál.  Það eru skelfilegir fordómar í gangi þegar kemur að andlegum veikindum, það eina sem virkar til að vinna á fordómum er að opna umræðuna og vera með þennan málaflokk reglulega í sviðsljósinu.  Það er mikil og góð vinna unnin á bak við tjöldin í þessum málaflokki en það vantar að fjölmiðlar sinni málefninu betur, þessi mál hafa verið svolítið í sviðsljósinu að undanförnu og er það frekar óvenjuleg staða en því ber að fagna.  Yfirvöld þurfa að gera sér betur grein fyrir þeim gífurlega sparnaði sem felst í að eyða fordómum og opna umræðuna,  það myndi borga sig fyrir ríkiskassann að leggja reglulega pening í kynninggar átak um geðsjúkdóma.  Eftir því sem málið er betur kynnt þá minnka fordómar og fleiri koma út úr skápnum og leita eftir aðstoð,  þetta þýðir að fleiri verða virkari og líður betur sem aftur fækkar þá bótaþegum og sparar háar fjárhæðir.  Einstaklingum með geðræn vandamá sem eru tilbúnir að ræða opinskátt um reynslu sína fer fjölgandi, þetta er jákvæð þróun sem hefur áhrif til góðs og er hvatning til fólks um að koma út úr skápnum ef svo má að orði komast.  Það er margt vitlausara en að hvetja frjáls félagasamtök sem koma að málefnu geðsjúkra til að taka saman höndum, koma á ráðstefnu og í kjölfarið herferð í þeim tilgangi að ná til þeirra sem eru með vanlíðan sína í felum.  Þetta myndi örugglega vera hvatning til einhverra til að taka fyrsta skrefið í átt að leita eftir aðstoð.  Vissulega eru frjáls félagasamtök ötul í baráttunni em það vantar meiri fjármuni inn í málaflokkinn til að halda umræðunni opinni allan ársins hring.  Það vantar að yfirvöld átti sig á því að það eru tugir þúsunda íslendinga sem eiga við einhvers konar vandamál að glíma og flestir að þeim eru í felum með vanlíðan sína sem er skelfileg tilhugsun.  Það vantar að unnið sé að forvörnum og einnig sárvantar umboðsmann sjúklinga, meiri peningur er lykilorðið þegar kemur að geðsjúkdómum.

Lekamál frá landlæknis embættinu

Það er kannski að bera í bakkafullann lækinn að skrifa um lekamál frá opinberri stofnun, þar sem málin eiga að fara leynt og starfsfólk er bundið þagnarskyldu.  Ég vil segja frá leka sem átti sér stað hjá landlæknisembættinu haustið 2009, leka sem ég var mjög óhress með.  Þannig er mál með vexti að ein systir mín sem býr í Svíþjóð kom í tveggja vikna heimsókn haustið 2009.  Þessi tiltekna systir er í miklu sambandi við eina systurdóttur mína sem er læknir, ég var ekki í neinu sambandi við þessa susturdóttur eða móðir hennar sem er systir mín.  Þessi systir frá Svíþjóð kom oft til mín á morgnanna á meðan hún var hér á landi haustið 2009.  Hún bjó á meðan á dvölinni stóð hjá systur okkar sem er móðir læknisins.  Þessi systir frá Svíþjóð var einhverra hluta vegna mjög pirruð þegar hún kom til mín og var samtímis mikið að tala um systur mína og lækninn systurdóttur.  Eg kærði mig ekkert um þetta tal hennar um hina systurina og lækninn dóttur hennar.  Ég hafði sterklega á tilfinningunni að systirinn frá Svíþjóð væri að reyna að koma á sambandi milli mín og systur minnar móður læknisins.  Ég óttaðist mjög þetta tal og pirringin í systurinni frá Svíþjóð, ég varð einfaldlega logandi hrædd því systirinn frá Svíþjóð myndi  standa með systurdótturinni lækninum og móður hennar .  Ég hafði gilda ástæðu til að óttast því systurdóttir mín læknirinn hafði heldur betur misnotað vald sitt þegar hún lét vinkonu sína geðlækninn loka mig inni oftar en einu sinni. Þessi mikla hræðsla við systur mína frá Svíþjóð reyndist heldur betur vera á rökum reyst.  Ég mætti aftur til vinnu eftir sumarfrí þegar systir mín frá Svíþjóð var aftur farin heim til Svíþjóðar.  Þá brá svo við að það var mikil spenna í yfirmanni mínum gagnvart mér, þetta var mjög óþægilegt og endaði með því að við settumst niður og ræddum málin.  Yfirmaður minn vissi nákvæmlega allt sem fór á milli mín og systur minnar frá Svíþjóð sem varðaði vinnustaðin.  Ég varð ekki undrandi því systir mín var meira en lítið pirruð út í mig og undarleg í framkomu en að hún gengi svona langt fannst mér óhuggulegt og magnað. Yfirmaður minn spurði mig líka um handritað bréf sem ég sendi til landlæknis embættisins, hann var pirraður yfirþví að bréfið skyldi vera handritað, en tölvan mín var óvirk vegna bruna sem kom upp í tölvunni.  Hvernig gat yfirmaður minn vitað um handritað bréf úr landlæknis embættinu?  Systurdóttir mín læknirinn á mikil tengsl við einn sóttvarnarlækni hjá landlæknisembættinu.  Það var augljós leki frá landlæknisembættinu og allt benti til tengsla systurdóttur minnar við embættið. Starfsfólk embættisins er bundið þagnarskyldu en vegna tengsla þá láku upplysingar ut frá embættinu og voru komnar á minn vinnustað.  Hér er um skelfilegt eineltismál að ræða í minni brotnu fjölskyldu og bönd berast að því að systurdóttir mín læknirinn sé stjórnandi á bak við málið til margra ára og hún notar jafnvel landlæknis embættið í málinu.   Ég hafði engan frið til að stunda mína vinnu eða lifa eðlilegu lífi vegna minnar brotnu fjölskyldu.  Ég slapp með skrekkin haustið 2009 en sannarlega var gerð hörð atrenna að mér og núna í gegnum systur mína í Svíþjóð.  Landlæknisembættið var dregið inn í málið og var systurdóttir mín þar á ferðinni hún svífst einskis og enn og aftur var um vinargreiða að ræða milli lækna og upplýsingar fóru úr landlæknis embættinu þótt fólk þar sé bundið trúnaði. 

Læknaskýrslur

Í þessum pistli ætla ég að segja frá 6 mánaða baráttu minni við að fá afhentar læknaskýrslur frá LSH, það er skýlaus réttur sjúklinga að fá afhentar læknaskýrslur fari þeir fram á það.  Ég byrjaði eitt árið í november að reyna að fá læknaskýrslur en fékk þær ekki afhentar fyrr en í maí árið eftir.  Í november var mér sagt á skrifstofu geðdeildar að það væri tíu daga bið eftir að fá skýrslurnar, mín vegna var það í góðu lagi en að tíu dögum liðnum kom annað í ljós.  Þá var mér sagt að skýrslurnar væru komnar til deildarlæknis á einni deildinni og að ég gæti nálgast þær hjá honum, mér var einnig sagt að spítalinn biði uppá að læknir fari yfir skýrslurnar með sjúklingi.  Ég sagðist hafna því boði ég myndi fá hlutlausa sérfræðinga úti í bæ til að fara yfir skýrslurnar.  Ég byrjaði að hringja á viðkomandi deild og skildi eftir skilaboð til læknisins en hann hringdi ekki til baka.  Frá desember og fram í mars stóð ég í að hringja á deildina og skilja eftir skilaboð til læknisins en hann hringdi aldrei til baka og ég fékk skýrslurnar ekki afhentar.  Þegar var komið fram í mars þá hringdi ég tvisvar á skrifstofu framkvæmdastjóra geðsviðs og tilkynnti að ég fengi læknaskýrslur ekki afhentar.  Framkvæmdastjórinn hringdi ekki í mig til baka þegar ég skildi eftir skilaboðin og þá gafst ég endanlega upp á LSH.  Í apríl skrifaði ég formlegt kvörtunarbréf til landlæknisembættisins og sagði farir mínar ekki sléttar.  Ég fékk fljótlega svarbréf frá landlæknisembættinu þar sem LSH var skildað til að afhenta mér skýrslurnar fyrir 15 maí næstkomandi en þá voru u.þ.b. þrjár vikur í 15 maí.  Það var hringt í mig frá LSH þann 16 maí og mér tilkynnt að ég gæti nálgast skýrslurnar, þetta var orðin hálfs árs barátta við spítalann við að fá afhentar læknaskýrslurnar sem ég átti allan rétt á að fé afhentar strax.  Hvað er það við skýrslurnar sem olli því að ég þurfti að berjast í hálft ár til að fá þær afhentar?  Í skýrslunum kemur fram hvað aðstandendur sögðu við lækna um mig, í skýrslunum er aðstandendur einnig nafngreindir um leið og þetta og hitt er haft eftir þeim.  Í skýrslunum eru vægt til orða tekið furðulegir hlutir hafðir eftir aðstandendum og einnig geðlækni.  Eitt dæmi af mörgum er t.d.  ,,hún þekkir marga blaðamenn“ sannleikurinn er sá að ég þekki ekki svo mikið sem einn blaðamann persónulega. En ég spyr hvort fólk eigi við geðræn vandamál að stríða ef það þekkir blaðamenn? Það er geðlæknir sem skrifar þetta og hann er að færa rök fyrir því að ég sé með geðraskanir,  þá er það greinilega hans mat að fólk er með geðraskanir ef það þekkir blaðamenn.  Það er að mínum dómi ekkert athugavert við að þekkja blaðamenn en þetta ásamt mörgu öðru stórfurðulegu er í skýrslunum.  Þetta á ekkert erindi í læknaskýrslur og það er makalaust furðulegt að lesa skýrslurnar,  ég skrifa seinna meira beint uppúr skýrslunum.  Þessar furðulegu læknaskýrslur tók mig hálft ár að fá afhentar á LSH.  Það var vinkona systurdóttur minnar sem skrifaði flestar skýrslurnar og var um vinargreiða að ræða milli vinkvennanna en þær eru báðar læknar.

Þögn eða þjónusta?

Þessi pistill ber yfirskriftina  ,,þögn eða þjónusta“  er yfirskriftin lýsandi fyrir þögnina sem ríkir í kringum einn mikilvægan starfsmann á geðsviði  LSH.  Þessi tiltekni starfsmaður hefur starfsheitið  ,,fulltrúi notenda geðsviðs“.  Það er eins og einhver leynd hvíli yfir þessum tiltekna starfsmanni,  hann var aldrei kynntur fyrir mér þegar ég var inni á geðdeild.  Ég hef aldrei vitað að þessi starfsmaður er til fyrr en nýlega að ég rakst á kynningarbækling um þennan starfsmann.  Eftir að ég komst yfir þennan kynningarbækling þá hef ég velt fyrir mér ástæðum þess að hann var aldrei kynntur fyrir mér.  Þessum starfsmanni er ekki haldið á lofti hann er reyndar í felum fyrir notendum geðsviðs.  Hlutverk fulltrúa notenda geðsviðs er  1. Vera fyrirmynd og sýna öðrum fram á að geðsjúkdómur þarf ekki að vera óumbreytanlegur og að það er hægt að ná bata með ýmsum leiðum.  2.  Efla þekkingu þeirra sem þurfa á þjónustu geðsviðs að halda.  3.  Bæta ímynd þjónustu og viðmót á geðsviði landspítalans.  4.  Sýna fram á að fyrrverandi notendur eigi fullt erindi í vinnu með fagfólki á geðheilbrigðisstofnun.  5.  Auka samvinnu við sjúklinga og aðstandendur.  6.  Auka formlega samvinnu gæðaráðs geðsviðs við notendur.  Framangreint hlutverk fulltrúa geðsviðs tók ég beint uppúr kynningarbæklingnum um fulltrúa geðsviðs.  Eins og sjá má þá hefur fullrtúi fyrst og fremst það hlutverk að auka samvinnu milli notenda geðsviðs og spítalans.  Bæta ímynd spítalans og sýna að fyrrverandi notandi eigi fullt erindi í vinnu með fagfólki á geðsviði.  Spítalinn á heiður skilin fyrir að vera með í starfi fulltrúa notenda geðsviðs og óþarfi af spítalanum að þegja þunnu hljóði um þennan starfsmann.  Það er ekki nóg að gefa út fínan kynningarbækling, það þarf að kynna þennan starfsmann fyrir þeim sem eru inni á spítalanum til að starfsmaðurinn nýtist sem flestum.  Það er áreiðanlega margir notendur geðsviðs sem vilja nýta sér þjónustu þessa starfsmanns.  Það sárvantar einn hlekk í keðjuna til að þjónusta við sjúklinga sé í viðunandi horfi og allra réttinda sé gætt.  Það sár vantar umboðsmann sjúklinga sem hefur eingöngu það hlutverk að gæta hagsmuna sjúklinga gagnvart öllu heilbrigðiskerfinu.  Það er ekkert fyrir Jón og Gunnu að leita til lögfræðinga vegna þess hve það er dýrt.  Það er líka hæpin pólitík að vísa sjúklingum á landlæknisembættið sem virkar meira sem varnarbandalag fyrir læknastéttina.  Það er tveir einstaklingar búnir að segja við mig að það sé tilgangslaust að leita til landlæknisembættisins.  Mér hefur ekki borist svar við kæru sem eg fór með til landlæknis 9 júlí en það er ekki öll nótt úti enn.  Það gengur illa upp að skilja sjúklinga lengur eftir úti í kuldanum varnarlausa með öllu gagnvart heilbrigðiskerfinu. 

Sumarfrí og sjálfsvígshætta

Samkvæmt dagatalinu og birtunni er hásumar á landinu bláa, fólk skipuleggur sumarfríið með gleði í hjarta og sól í sinni.  Það skal skroppið í sumarbústað eða jafnvel til útlanda og farið í miðbæjarferðir til að sýna sig og sjá aðra,  ekki má heldur gleyma að grilla og skreppa í sund.  Það er nóg að gera hjá mörgum á þessum bjarta árstíma þegar langþráð sumarfríið rennur upp.  Húllumhæið og gleðin yfir sumarfríinu nær ekki til allra þótt allir ,,eigi´´ að vera hressir og kátir.  Það sagði mér kona sem er sjálfboðaliði hjá Rauða krossinum að sjálfsvíg væru algengust yfir sumarmánuðina,  ég hafði alltaf haldið að sjálfsvíg væru algengust í skammdeginu en það reynist ekki vera.  Sumarið er greinilega mörgum erfitt þegar hressileikinn er hvað mestur,  hvað veldur?.  Hvers vegna er sumarið svona erfitt að einmanaleiki, depurð, þunglyndi sækir svona á fólk að það grípur til þeirra örþrifaráða að binda enda á líf sitt?  Sjúkdómar, erfiðleikar og vandamál fara ekki í sumarfrí þótt gleðin og hressleikinn sé ríkjandi á þessum bjarta árstíma.  Mér þykir líklegt að fólk sem á við erfiðleika að stríða verði enn daprara þegar sumarhamingjan geislar.  Þessir einstaklingar geta þá ekki samsamað sig allri gleðinni sem er ríkjandi, erfiðleikarnir verða þá meira áberandi og sligar fólk að lokum þegar björt sumarnóttin ríkir.  Í fréttum var að einni geðdeild var lokað í sumar þegar alvarlegasta vandamálið er hvað stærst,  er yfirvöldum ókunnugt um að toppurinn á sjálfsvígum er yfir sumartímann?.  Ég sé ekki heldur að fjölmiðlar haldi á lofti fréttum um aukna tíðni sjálsvíga yfir sumartímann,  hvers vegna er ekki meira um auglýsingar og fréttir um hvatningu til fólks um að hringja í hjálparlínur?.  Yfirvöld eru gagnrýniverð fyrir að sjá ekki til þess að halda geðdeildum opnum árið um kring,  sé tekið mið af sjálfsvígshættunni yfir sumartímann þá ber yfirvöldum að veita auknu fé í geðsviðið en ekki loka deildum.  Það myndi heyrast hljóð úr horni ef slysadeildinni yrði lokað yfir há annatíma.  Málið snýst um mannslífin á geðsviðinu ekki síður en á slysadeild að loka geðdeild yfir sumartímann er furðuleg ákvörðun og lýsir vanþekkingu og skilningsleysi á stöðu mála. Það dettur engum í hug að segja við fólk ,,slasið ykkur ekki í júlí því slysadeildin er lokuð‘‘  Slysin gera ekki boð á undan sér og geðsjúkdómar fara ekki í sumarfrí.  Yfirvöld þurfa að kynna sér betur eðli geðsjúkdóma og taka mið að aukinni sjálfsvígshættu áður en geðdeildum er lokað á anna tíma. 

Geðlæknir - Sálfræðingur

Margir setja samasem merki milli geðlækna og sálfræðinga og vissulega skarast þessi tvö fagsvið, þessir tveir hópar vinna með einstaklinga sem eiga við samskonar vandamál að glíma. Þessar tvær fagstéttir beita í grundvallaratriðum ólíkri meðferð gagnvart skjólstæðingum. Geðlæknar eru með almenna læknisfræði sem grunnmenntun, þar er einblínt á líkamlega sjúkdóma og meðferð einkennist af lyfjameðferð. Geðlæknar eru með langt nám á þessu sviði þegar þeir fara í sérnám. Með þennan bakgrunn má skilja hvers vegna geðlæknar eru fljótir að grípa alltaf til lyfja. Grunnhugmyndin á bak við nám sálfræðinga er að maðurinn er samansettur af bæði líkama og sál. Hugmyndafræðin um manninn sem býr að baki vinnu þessara tveggja faghópa er gerólík þótt viðfangsefnið sé það sama. Sálfræðingar beita t.d. samtalsmeðferð sem felst í að skoða atferli þar sem er reynt er að komast að rótum vandans. Þetta er viðurkennd og árangursrík meðferð við ákveðin hóp skjólstæðinga sem hefur það umfram lyfjameðferð að taka á rótum vandans, tekur á orsökum en ekki afleiðingum. Það er ekki sama hvort er leitað til sálfræðings eða geðlæknis á stofu úti í bæ. Það er undarlegt, mjög slæmt og kemur í veg fyrir að fólk geti valið sér meðferðarform. Þjónusta geðlækna á stofu er niðurgreidd en ekki þjónusta sálfræðings á stofu. Með þessu er verið að beina fólki sérstaklega til geðlæknis og þá einnig í rándýra lyfjameðferð, þegar samtalsmeðferð sálfræðings hefði ein og sér geta dugað. Vissulega þarf stundum að gefa lyf en það má einnig í mörgum tilfellum beita samtalsmeðferð með góðum árangri. Geðlæknar eru of uppteknir við að líta á fólk eingöngu sem líkamlegt viðfangsefni, gleyma sálinni og gefa lyf í tíma og ótíma. Yfirvöld eru gagnrýniverð fyrir að greiða eingöngu niður þjónustu geðlækna en ekki sálfræðinga. Það er oft talað um dýrt heilbrigðiskerfi og til að lækka kostnað er skorið niður á ýmsum sviðum. Ég spyr hvers vegna er ekki greidd niður þjónusta sálfræðinga eins og geðlækna? Við að greiða niður þjónusta sálfræðinga þá má spara háar fjárhæðir sem kemur á móti niðurgreiðslunni. Ég hef þá trú að það sé litlu dýrara fyrir kerfið að greiða niður sálfræðiþjónustu sálfræðinga heldur en að greiða ekki niður þjónustua. Fyrir utan hvað er óeðlilegt að taka lyf þegar má komast hjá því með annari meðferð. Það er grundvallarmunur munur á því að taka á orsökum eða afleiðingum og það eiga allir að geta valið það meðferðarform sem hentar hverjum og einum.