Fęrsluflokkur: Dęgurmįl

Gešsviš į nżju įri

Nżtt įr er gengiš ķ garš meš hękkandi sól,  margir bera von ķ brjósti um betri tķma og strengja jafnvel įramótaheit.  Į žessum tķmamótum er viš hęfi aš lķta um öxl, gera upp gamla įriš og skilgreina vęntingar  sem fólk hefur til nżja įrsins.  Hvaš varšar gešsviš žį į ég frekar von į aš nż gešheilbrigšisstefna lķti dagsins ljós į nżju įri.  Hvaš hśn felur ķ sér er ómögulegt aš segja til um en óneytanlega hef ég įkvešnar vęntingar um aš töluveršra breytinga sé aš vęnta į gešsviši.  Eins og ég hef įšur skrifaš um žį eru miklar og alvarlegar brotalamir į vissum svišum į gešsviši eins og kerfiš er ķ dag.  Įkvešnir žęttir ķ nśverandi kerfi samręmast engan vegin žeim kröfum sem nśtķma velferšarsamfélag gerir til mannréttindamįla.  Vil ég t.d. nefna mįlefni fanga meš gešraskanir en žau mįl eru ķ óvišunnandi horfi og žar er mikiš um mannréttindabrot.  Ég vil einnig nefna aš sjįlfręšissviptingarferliš allt er mjög gamaldags og einkennist af viršingarleysi og grófleika gagnvart fórnarlambinu.  Mįlefni ungmenna meš tvķžęttan vanda žarfnast gagngerrar endurskošunar  en žar einkennast mįlin af śrręšaleysi.  Ég vil einnig nefna mįl einstaklinga meš gešraskanir sem eru meš barn eša börn į framfęri.  Žaš vantar alveg stušningsnet til aš žessir einstaklingar séu betur ķ stakk bśnir til aš sinna barnauppeldi svo vel sé.  Žaš er ekki vanžörf į aš nż gešheilbrigšisstefna lķti dagsins ljós į nżju įri,  įkvešnir žęttir ķ nśverandi kerfi eru barn sķns tķma og žarfnast uppstokkunnar eins og dęmin hér aš framan.  Ég treysti žvķ aš žeir sem koma aš smķši nżrrar gešheilbrigšisstefnu sżni žann kjark og hugrekki sem žarf til aš endurskoša frį grunni m.a. framangreinda žętti,  ég treysti žvķ aš sum mįl verši unnin frį grunni en ekki verši reynt aš stoppa ķ göt hér og žar.  Sumir žęttir į gešsviši žarfnast žess virkilega aš komast ķ nśtķmalegra horf meš engurskošun frį grunni.  Žaš vantar einnig sįrlega aš veita meiri fjįrmunum til gešsvišs,  hvaš nżtt įr ber ķ skauti sér žegar  kemur aš fjįrmįlahlišinni er ekki gott aš segja.  Vonandi į ég eftir aš sjį auknu fé veitt til gešsvišs meš nżrrri gešheilbrigšisstefn, žaš er um aš gera aš nota tękifęriš meš nżrri gešheilbrigšisstefnu og innleiša nżja og breytta tķma ķ gešheilbrigšismįlum žjóšarinnar.  Ég hef miklar vęntingar til nżrrar gešheilbrigšisstefnu og veršur virkilega spennandi aš sjį hvaš nżja įriš ber ķ skauti sér .


Aukning į inntöku gešlyfja

Žaš kom fram ķ fréttum aš aukning hefur oršiš į inntöku gešlyfja,  žį er žaš spurning hvort  žetta sé slęmt eša til hins betra?.  Formašur félags gešlękna sagši aš žetta žyrfti ekki aš vera slęm žróun,  žetta getur žżtt aš fleiri leita sér hjįlpar en įšur.  Žaš er jįkvętt ef fleiri leita sér hjįlpar žvķ žaš er vitaš mįl aš žśsundir einstaklinga žora ekki aš leita sér hjįlpa vegna eigin og annarra fordóma.  Aukning į notkun gešlyfja getur žvķ veriš til hins  betra,  žvķ er öfugt fariš ef aukning veršur į notkun annarra lyfjaflokka.  Žunglyndi er t.d. ķ žrišja sęti um algengustu sjśkdóma sem hrjį fólk,  žaš eru margir sem žjįst af žunglyndi sem ekki leita sér hjįlpar.  Žetta į viš um marga ašra gešsjśkdóma žaš er fjöldin allur af fólki sem er veikt en leitar ekki eftir ašstoš.  Ef skżringin į aukinni gešlyfjanotkun er aš fleiri leita eftir ašstoš žį eru margir betur settir en įšur.  Žetta kemur öllum til góša og getur žżtt aš fleiri verši vinnufęrir og ž.a.l. fękkar veikindadögum svo ekki sé talaš um betri lišan fjölda fólks.  Žaš var einnig vištal ķ t.v. viš mann meš gešfötlun en hann fęr ekki vištal viš gešlękni vegna lęknaverkfallsins.  Hann sagšist nśna žurfa aš bķša ķ fjóra mįnuši eftir vištali viš gešlękni,  lęknaverkfalliš hefur įhrif į marga og eru žeir sem eru meš gešraskanir ekki undanskildir.  Ég hef įšur bent į žį stašreynd aš žaš er stundum um lķf aš tefla žegar gešsjśkdómar eru annars vegar.  Brįšveikum er sinnt ķ verkfallinu svo žaš er hugsaš um aš taka įberandi alvarleg tilfelli ķ mešferš.  Oft ber ekki alvarlega į žvķ aš fólk er brįšveikt sem bindur enda į lķf sitt.  Žessi hópur fęr ekki višunandi žjónustu nśna ķ verkfallinu,  žaš mį einnig vera aš einhverjir sem eru ķ sjįlfsvķgshugleišingum leita sér ekki ašstošar.  En žaš er óvišunnandi aš veikt fólk žurfi nśna aš bķša ķ fjóra mįnuši eftir vištali viš gešlękni vegna verkfallsins.  Žaš er ljóst aš žegar verkfallinu lķkur žį žurfa gešlęknar aš taka į žvķ aš minnka bišlista svo fólk žurfi ekki aš bķša mįnušum saman eftir vištali.  Eins og įšur hefur komiš fram hér į blogginu žį er vķša pottur brotin į gešsvišinu og mikiš vantar uppį mannréttindi fólks meš gešfötlun.  Žaš mį ekki gerast ķ kjölfar lęknaverkfallsins aš fólk žurfi almennt aš bķša mįnušum saman eftir vištali viš gešlękni.


Börn einstaklinga meš gešfötlun

Allir eiga sér drauma, žrįr og langanir,  žessar frumžarfir beinast aš eins mismunandi įhugasvišum eins og einstaklingarnir eru margir.  Margir eiga sér draum um aš eignast og ala upp barn,  einstaklingarnir eru misjafnlega ķ stakk bśnir til aš takast į viš žaš stóra hlutverk aš ala upp barn eša börn.  Žaš getur margt spilaš innķ sem gerir einstaklingunum erfitt um vik aš takast į viš žaš kröfuharša hlutverk aš ala upp barn.  Lķkamleg eša andleg veikindi geta sett strik ķ reikninginn,  einnig lķkamleg fötlun og svo alkoholismi svo dęmi séu tekin um žętti sem hafa įhrif žegar barnauppeldi er annars vegar.  Žaš er ljóst aš sumir žjóšfélagshópar žurfa stušning og ašstoš žegar kemur aš uppeldi barna.  Skyldi vera til hjį žvķ opinbera eitthvert stušningsnet til aš grķpa til žegar einstaklingar śr framangreindu hópunum eignast barn?.  Ég get ekki svaraš žvķ hvort stušningskerfi sé til žegar alkoholistar eignast barn eša eru meš barn į sķnum vegum,  en žaš er til kerfi hjį žvķ opinbera sem kemur lķkamlega fötlušum einstaklingum til stušnings žegar žeir eignast barn.  Lķkamlega fatlašir einstaklingar fį alla ašstoš vegna eigin fötlunnar,  žaš er einnig stušningsnet sem kemur til ašstošar žegar um barn lķkamlega fatlašs einstaklings er aš ręša.  Žetta er vel og er gaman aš sjį hve lķkamlega fatlašir einstaklingar hafa nįš langt ķ réttindabarįttu sinni.  Žaš eru sjįlfsögš mannréttindi allra aš eiga kost į žeim stušningi sem žarf til aš geta bśiš barni žau uppeldisskilyrši sem žarf til aš barniš žrķfist vel.  Mįlum er öšruvķsi hįttaš žegar kemur aš einstaklingum meš gešraskanir sem hafa hug į aš eignast barn eša  eru meš barn į framfęri.  Žaš er lķtiš um stušningsnet eins og žegar lķkamlega fatlašir einstaklingar eiga hlut aš mįli.  Ég haf grun um aš meira sé um aš börnum gešfatlašra einstaklinga sé ķ meira męli komiš fyri hjį nįnustu fjölskyldu,  ég žekki žess dęmin.  Žaš er ekkert žvķ til fyrirstöšu aš gešfatlašir ali upp börn ef žeim er bśin sambęrilegur stušningur og lķkamlega fötlušum einstaklingum,  hér gerir kerfiš upp į milli einstaklinga eftir žvķ um  hvers konar fötlun er aš ręša.  Hér er enn eitt dęmiš um mismunun og enn og aftur hallar hressilega į mannréttindi žeirra sem eiga viš gešfötlun aš strķša.  Gešfatlašir sitja ekki viš sama borš og smabęrilegur hópur žegar kemur aš barnauppeldi.  Žaš eru vķša brotalamir žegar kemur aš mannréttindamįlum  gešfatlašra einstaklinga,  framangreint dęmi er enn eitt dęmiš um gamaldags réttindaleysi sem gešfatlašir bśa viš enn ķ dag.


 Sjįlfsvķg og skammdegiš.

Ķ fréttablašinu ķ september s.l. birtist heilsķšu śttekt į sjįlfsvķgum į Ķslandi,  žetta er góš grein og žar koma fram  forvitnilegar upplżsingar  um sjįlfsvķg,  greinin ber yfirskriftina  ,, Sjįlfsvķg eru samfélagsmein „.   Greinin er eftir Erlu Björgu Gunnarsdóttur og leyfi ég mér ķ žessu bloggi aš vitna ķ  žessa frįbęru grein Erlu Bjargar.  Hvers vegna er ég aš tala um sjįlfsvķg ķ annaš sinn į nokkrum mįnušum?  Svariš er einfalt žaš er komiš fram ķ november mįnuš og svartasta skammdegiš er framundan.  Žetta žżšir aš framundan er alvarlegt sjįlfsvķgs tķmabil žar sem fjöldi manns mun tżna lķfinu fyrir eigin hendi.   ,,sjįlfsvķg eru samfélagsmein“ ég get tekiš undir žessi orš Erlu Bjargar sjįlfsvķg eru sannarlega stórt og alvarlegt samfélagsmein.  Žaš segir ķ grein Erlu Bjargar aš sjįlfsvķg snerta aš minnsta kosti žrjś žśsund ķslendinga į įri hverju.  Žetta er mikill fjöldi,  žetta segir aš žaš žarf aš skera upp herör gegn sjįlfsvķgum, į bak viš žessa žrjś žśsund einstaklinga er tęplega fjörutķu einstaklingar sem falla fyrir eigin hendi fyrir utan fjöldan sem gerir tilraun til sjįlfsvķgs.  Stašan er grafalvarleg en hvaš er til rįša nśna žegar framundan er hrišja af sjįlfsvķgum ķ skammdeginu?.  Žaš žarf aš leggja meira ķ forvarnir og fręšslu og eins og Aušur Axelsdóttir forstöšumašur Hugarafls segir ķ grein Erlu žį žyrfti sjįlfsvķgsvakt allan sólarhringinn..  Mér sżnist ekki vanžörf į sjįlfsvķgsvakt allan sólarhringinn ég tala nś ekki um ķ skammdeginu žegar aukning er į sjįlfsvķgum. Ķ grein Erlu Bjargar er vištal viš eftirlifanda Benedikt Žór Gušmundsson,  hann segir m.a. aš enginn sérstök śrręši eru til fyrir eftirlifendur žairra sem hafa framiš sjįlfsvķg.  Eftirlifendur žurfa mikin stušning en žaš viršist sem lķtiš sé um ferli sem fer ķ gang viš  sjįlfsvķg til aš veita eftirlifendum stušning.  Benedikt Žór Gušmundsson talar einnig um aš žaš žurfi šaš rjśfa žöggunina sem umlykur sjįlfsvķg.  Stundum er slegiš upp žagnarmśr ķ tengslum viš sjįlfsvķg,  žaš eru žį fordómar og einhver skömm sem fylgir sjįlfsvķgum.  Žaš žarf aš rjśfa žöggunina žaš myndi létta į eftirlifendum aš takast į viš geysilega erfišar ašstęšur og aušvelda žeim aš ręša opinskįtt um reynslu sķna.  Žaš žarf aš efla forvarnir og fręšslu um leiš og žarf aš opna umręšuna um sjįlfsvķg uppį gįtt.  Sjįlfsvķg eru ekki einkamįl fólks heldur eru sjįlfsvķg samfélags mein sem žarf aš vinna ķ frį öllum hlišum.  Fjöldinn žarf aš taka höndum saman og vinna gegn žessum vįgesti sem sękir okkur heim meš grimmilegum hętti nśna ķ skammdeginu.   Ég vil ekki vera ein af žeim  sem fę fréttir af andlįti nįins einstaklings nśna ķ skammdeginu,  ég vil forvarnir, fręšslu og sólarhrings sjįlfsvķgsvakt svo mašurinn meš ljįinn fękki komum sķnum mitt ķ jólaönnum.   


Félagsleg einangrun.

Fyrir nokkrum vikum sį ég ķ sjónvarpinu į N4 athyglisvert vištal viš séra Hildi Bolladóttur į Akureyri.  Hildur talaši um hve félagsleg einangrun er algeng og hve félagsleg einangrun dregur marga til dauša, félagsleg einangrun kyndir undir aš undirliggjandi sjśkdómar eša erfišleikar koma upp į yfirboršiš og verša sżnilegri.  Aš vera oft einn meš sjįlfum sér bķšur žeirri hęttu heim aš neikvęšar hugsanir nįi aš hreišra um sig og smį saman verša įhrifin yfiržyrmandi.  Séra Hildur talaši einnig um hve mikilvęgt žaš er aš heyra ašra segja frį eigin veikleikum, žaš sżnir öšrum aš žeir eru ekki einir um aš eiga viš erfišleika aš glķma žaš er enginn einn į bįti aš glķma viš vandamįl.  Aš heyra ašra tala um eigin vandamįl minnkar hęttuna į aš fólk einangri sig meš vandamįlum sķnum.  Félagsleg einangrun er mörgum erfiš hśn er heilsuspillandi og nęrir gešsjśkdóma,  af mörgum gildum įstęšum er mikilvęgt aš rjśfa félagslega einangrun fólks ekki sķst til aš koma ķ veg fyrir gešsjśkdóma.  Séra Hildur Eir talaši einnig um kröfu um samkeppni, žaš eiga allir aš falla ķ įkvešiš mót, ef einhver stendur ekki undir samkeppniskröfunni žį er viškomandi samfélagslega vanhęfur.  Kröfur sem geršar eru til fólks ķ hversdagsleikanum eru miklar,  ég hef žį trś aš margir eiga erfitt vegna yfirgengilegra krafna.  Žessar kröfur eru komnar śt fyrir öll skynsamleg mörk og žęr kalla į sįlręna erfišleika.  Žessar kröfur framkalla įlag og streitu sem margir standa ekki undir.  Žaš er erfitt fyrir samfélagiš aš sętta sig viš aš einstaklingarnir eru eins misjafnir og žeir eru margir, žaš er erfitt fyrir frumstęšar žarfir aš horfast  ķ augu viš margbreytileikann ķ samfélagi manna.   Žaš er mun einfaldara aš ętla öllum aš falla ķ sama mót og standast yfirgengilegu kröfurnar sem kallar į vandamįlin.  En hvaš varšar félagslega einangrun žį eru til leišir til aš rjśfa žetta varasama fyrirbęri sem félagsleg einangrun er.  Žaš vantar bara opinberar kynningar į žvķ sem er ķ boši til aš rjśfa félagslega einangrun.  Žaš eru įreišanlega margir sem myndu taka žvķ fegins hendi aš fį upplżsingar um leišir til aš rjśfa félagslega einangrun sķna.


Ungt fólk meš tvķžęttan vanda.

Žann 23. Oktober n.k. veršur haldiš mįlžing į vegum Olnbogabarna og Gešhjįlpar,  yfirskrift mįlžingsins er  „Börn og ungmenni meš tvķžęttan vanda“.   Žaš taka fjölmargir fagašilar til mįls  og aš auki munu fjórar ungar konur deila upplifun sinni af gešsjśkdómum, vķmuefnaneyslu og kerfinu.  Ég las vištal viš žessar fjóru ungu konur ķ blaši Gešhjįlpar sem kom śt žann 9. Oktober s.l.  Žaš er įtakanlegt žegar börn nišur ķ tólf įra aldur įnetjast vķmuefnum og eru jafnvel djśpt sokkinn um fjórtan įra aldur.  Žaš kemur fram ķ vištölunum viš žessar glęsilegu ungu konur aš žęr įttu żmislegt sameiginlegt įšur en žęr fóru kornungar śt ķ neyslu vķmuefna.  Einhverjar höfšu fariš į BUGL  įtta til nķu įra gamlar en fannst sś mešferš ekki nógu einstaklingsmišuš.  Žęr segja aš žaš sé eitthvaš undirliggjandi žegar mjög ungt fólk fer śt ķ neyslu eiturlyfja.  Žaš er raunin meš žessar ungu konur, įšur en žęr fóru śt ķ neyslu glķmdu žęr viš gešręnan vanda.  Viš tólf įra aldur var vandinn oršin tvķžęttur žegar viš bęttist vķmuefnaneysla.  Einhverjar af žessum ungu konum fengu ekki greiningu fyrr en komiš var undir tvķtugt žrįtt fyrir aš hafa žvęlst um ķ kerfinu ķ mörg įr.  Žaš er erfitt aš greina hvaš er orsök og afleišing žegar vķmuefni eru annars vegar,  žaš er lķklega įstęšan fyrir žvķ aš greining kemur ekki fyrr en fólk er oršiš edrś.  Viš įtjįn įra aldur varš breyting žegar žęr voru komnar į eigin vegum.  Eftir aš hafa žvęlst um ķ kerfinu ķ mörg įr fram aš įtjįn įra aldri žį tóku viš erfišleikar viš aš fį tķma hjį gešlękni  eftir aš įtjįn įra aldri var nįš.  Žaš er enginn ein stofnun sem heldur utan um ungmenni sem eiga viš tvķžęttan vanda aš glķma heldur žvęlast žau į milli stofnanna til įtjįn įra aldurs.  Viš įtjįn įra aldur tekur lķtiš viš nema erfišleikar viš aš fį tķma hjį gešlękni.  Žaš vantar stofnun sem sinnir aldrinum  18 -25 įra meš tvķžęttan vanda.  SĮĮ  er ekki lausn og žaš er hępiš aš blanda žessum aldurshópi saman viš eldra fólk į fķknigešdeild.  Eins og segir ķ blaši Gešhjįlpar žį hafa gešsjśkir setiš eftir į margan hįtt.  Gešheilbrigšiskerfiš hjį okkur er į engan hįtt ķ stakk bśiš til aš sinna öllum sem į žurfa aš halda.  Kerfiš er į margan hįtt barn sķns tķma,  žaš vantar eina samręmda heildarsżn frį barnagešdeild og upp allan aldursskalann.  Žaš vantar stofnanir sem tengjast og sem sinna mismunandi žörfum svo koma megi ķ veg fyrir aš fólk falli į milli stofnanna .  Žaš vantar kynningar į gešsjśkdómum og forvarnir vantar algerlega.  Žaš er nż gešheilbrigšisstefna į teikniboršinu og ekki vanžörf į,  hvenęr hśn lķtur dagsins ljós veit ég ekki  en oft hefur veriš žörf en nśna er naušsyn.


Nišurskuršur į gešsviši

Um nżlišna helgi kom fram ķ fréttum aš mikil aukning hefur oršiš į innlögnum į gešdeildum į sama tķma og skoriš hefur veriš nišur ķ fjįrveitingum til gešsvišs.  Aukning į innlögnum er tuttugu prósent į mešan hefur veriš skoriš nišur ķ fjįrveitingum um sautjįn prósent.  Žaš kom einnig fram ķ fréttum aš nżting į plįssum į gešdeildum er langt yfir žaš sem ešlilegt getur talist.  Tuttugu prósent aukning į innlögnum į móti sautjįn prósent skeršingu į fjįrmagni er skelfileg stašreynd.  Žaš er illskiljanlegt hvernig er hęgt aš halda śti lįgmarks faglegri žjónustu viš framamgreindar ašstęšur.  Gešsviš hlżtur aš vera komiš ķ žį stöšu aš žurfa aš forgangsraša žegar kemur aš innlögnum.  Žaš er skelfileg tilhugsun aš hugsa til žess aš žurfandi einstaklingum fyrir žjónustu į gešsviši  er jafnvel vķsaš frį vegna forgangsröšunnar.  Žaš er um mannslķfin aš tefla žegar gešsviš er annars vegar,  žaš er stundum ekki aftur tekiš ef mistök eiga sér staš į gešsviši.  Žegar žrengir svona aš eins og nśna į gešsviši žį er žaš įvķsun į mistök og mistök į gešsviši hafa kostaš mannslķf.  Žaš er mjög varhugavert aš žrengja svona mikiš aš gešsviši,  yfirvöld verša aš gera sér grein fyrir hve mistökin į gešsviši geta veriš afdrifarķk.  Žaš er ekki bara žessi nišurskuršur  heldur ber gešdeildin ekki žann fjölda sem er innskrįšur į almennar gešdeildir.  Fagmennska og öryggi geldur fyrir žegar er meira en yfirfullt į gešdeildum langtķmum saman.  Gešsvišiš er viškvęmt sviš og ber aš fara aš öllu meš gįt žegar er žrengt aš starfseminni.  Starfsemin er lķklega nś žegar komin śt fyrir žau mörk sem mišast viš aš fagmennska og öryggi sé tryggt.  Žaš kom einnig fram um daginn ķ ,,ķslandi ķ dag“  aš starfsfólk į fķknigešdeild sér breytingu į įstęšum innlagna eftir hrun.  Eftir hrun ber meira į vonleysi hjį fólki sem er lagt inn.  Žaš er athyglisvert aš žaš sjįist į innlögnum breytingar į lķšan fólks sem afleišingar af hruninu .  Žaš vęri įhugavert aš sjį tölur um sjįlfsvķg fyrir og eftir hrun og žaš er einnig žess virši aš fį aš sjį hvort fjölgun į innlögnum sé merkjanleg eftir hrun.  Hvernig skyldi gešheilsu žjóšarinnar almennt vera hįttaš sé tekiš miš af stöšunni fyrir og eftir hrun.


Gešveikur eša fangi?

Ķ  sķšastlišinni viku var Kastljós meš góša umfjöllun um fanga sem į viš gešręn vandamįl aš strķša sem er bśin aš vera tvo mįnui ķ einangrun ķ fangelsi.  Žaš er ekki aušvelt aš sjį hvaš snżr upp eša nišur ķ žessu mįli, ķ fyrsta lagi žį er mašurinn fangi og er aš taka śt dóm žess vegna er hann ķ fangelsi,  ķ öšru lagi er mašurinn meš sögu um gešręn vandamįl og var sviptur sjįlfręši ķ fangelsinu.  Ég velti fyrir mér ķ hvernig įstandi var hann žegar hann braut af sér og fékk dóminn? Var mašurinn ķ sakhęfu įstandi?.  Tveir gešlęknar geta sagt tvęr ólķkar sögur eša veriš meš tvęr ólķkar umsagnir um sama einstaklinginn.  Gešlękningar byggja ekki į stašreyndum eins og t.d. röntgenmyndum aš blóšprufum heldur byggja gešlękningar į persónulegu mati lęknis.  Žaš er žvķ hętta į aš persónuleiki gešlęknis geti skiniš ķ gegnum mat eša lķšan og sišferši lęknisins. Viškomandi fangi hefur kannski ekki fengiš rétt mat žegar hann var dęmdur, žaš mį vera aš hann hafi veriš ķ ósakhęfu įstandi  žegar hann fékk dóminn og hafi žar af leišandi įtt aš vistast į gešdeild en ekki ķ fangelsi.  Mašurinn var sviptur sjįlfręši ķ fangelsinu vegna gešveiki var hann žį kannski ķ annarlegu įstandi žegar hann braut af sér?.  Hvaš er gešveikur mašur aš gera ķ einangrun ķ fangelsi?  sérfręšingur į gešsviši sagši ķ śtvarpsvištali eftir kastljós žįttinn aš gešsvišiš sjįi ekki um brotamenn, en mašurinn er aš auki meš gešręn vandamįl?.  Ég spyr enn og aftur hvort kom į undan hęnan eša eggiš?.  Ef krabbameinssjśklingur er ķ fangelsi getur žį krabbameinssviš sagt aš žeir sjįi ekki um fanga? Nei žetta yrši aldrei sagt um krabbameins sjśka fanga  en žetta leyfa sérfręšingar sér aš segja um gešsjśka fanga.  Žaš er skelfilegt aš vista einstaklinga ķ einangrun ķ fangelsi vegna žess aš gešsvišiš hafnar žeim, žaš er freklega veriš aš brjóta mannréttindi į žessum einstaklingum meš žvķ aš bjóša žeim ekki uppį śrręši sem hentar lķšan žeirra.  En žaš er ljóst aš gešsviš hafnar  gešsjśkum brotamönnum žótt ekkert annaš bķši žeirra em einangrun ķ fangelsi.  Žaš vantar augljóslega millistig milli almennra gešdeilda og réttargešdeilda,  žar sem alls öryggis er gętt eša öryggisgešdeild.  Žaš žarf sannarlega aš bretta upp ermarnar žegar gešsvišiš er annars vegar, žar eru brotalamir og śreltir hlutir sem mašur hélt aš myndu ekki geta įtt sér staš įriš 2014 į Ķslandi.  Umfjöllun fjölmišla um hinar żmsu hlišar į gešręnum vandamįlum vekja alltaf athygli og umręšur fylgja ķ kjölfariš.  Žessi mįlaflokkur žarfnast sannanlega aš fį opinbera umręšu žaš er eina leišin til aš vekja athygli og eiga ķ kjölfariš möguleika į breytingu til hins betra.  Fjölmišlar hafa aš undanförnu stašiš sig vel žegar kemur aš žvķ aš fjalla um gešsvišiš.


Opinber umręša um gešsjśkdóma

Um nokkurrra mįnaša skeiš er ég bśin aš skrifa opinberlega vikulega į netinu um żmsar hlišar gešręnna vandamįla, ķ bland viš aš segja frį eigin reynslu og hef ég einnig gagnrżnt śrelt kerfi.  Hvers vegna er ég aš hafa fyrir žessu og ķ leišinni opinbera sjįlfa mig sem var ekki alltaf aušvelt ķ byrjun?.  Svariš er aš mér finnst sś skylda hvķla į mér aš segja frį og nżta reynslu mķna mér og öšrum til góšs.  Einnig hef ég žörf fyrir aš koma į framfęri kynningu į skelfilega gamaldags og śreltu kerfi sem hluti af gešsviši er.  Žaš vantar einnig aš opna umręšuna uppį gįtt žegar kemur aš andlegum veikindum žvķ žetta er falin heimur og mikill fjöldi einstaklinga er inni ķ skįpnum vegna fordóma.  Žaš eru hvorki fęrri né fleiri en 15- 20.000 manns sem t.d. žjįst af žunglyndi ķ okkar fįmenna samfélagi.  Žį er eftir aš telja alla sem žjįst af t.d. félagsfęlni, gešhvörfum, kvķša, įrįttu-og žrįhyggjuröskun, gešklofa og fleiri einkennum.  Žaš er lķtill hluti sem leitar eftir ašstoš stęrsti hlutin er ķ felum, žaš er ljóst aš gešsjśkdómar snerta meš einum eša öšrum hętti flesta ef ekki alla ķ okkar fįmenna samfélagi.  Žaš felst ķ žvķ mikill įvinningur aš opna umręšuna og ręša opinskįtt um gešręn vandamįl.  Žaš eru skelfilegir fordómar ķ gangi žegar kemur aš andlegum veikindum, žaš eina sem virkar til aš vinna į fordómum er aš opna umręšuna og vera meš žennan mįlaflokk reglulega ķ svišsljósinu.  Žaš er mikil og góš vinna unnin į bak viš tjöldin ķ žessum mįlaflokki en žaš vantar aš fjölmišlar sinni mįlefninu betur, žessi mįl hafa veriš svolķtiš ķ svišsljósinu aš undanförnu og er žaš frekar óvenjuleg staša en žvķ ber aš fagna.  Yfirvöld žurfa aš gera sér betur grein fyrir žeim gķfurlega sparnaši sem felst ķ aš eyša fordómum og opna umręšuna,  žaš myndi borga sig fyrir rķkiskassann aš leggja reglulega pening ķ kynninggar įtak um gešsjśkdóma.  Eftir žvķ sem mįliš er betur kynnt žį minnka fordómar og fleiri koma śt śr skįpnum og leita eftir ašstoš,  žetta žżšir aš fleiri verša virkari og lķšur betur sem aftur fękkar žį bótažegum og sparar hįar fjįrhęšir.  Einstaklingum meš gešręn vandamį sem eru tilbśnir aš ręša opinskįtt um reynslu sķna fer fjölgandi, žetta er jįkvęš žróun sem hefur įhrif til góšs og er hvatning til fólks um aš koma śt śr skįpnum ef svo mį aš orši komast.  Žaš er margt vitlausara en aš hvetja frjįls félagasamtök sem koma aš mįlefnu gešsjśkra til aš taka saman höndum, koma į rįšstefnu og ķ kjölfariš herferš ķ žeim tilgangi aš nį til žeirra sem eru meš vanlķšan sķna ķ felum.  Žetta myndi örugglega vera hvatning til einhverra til aš taka fyrsta skrefiš ķ įtt aš leita eftir ašstoš.  Vissulega eru frjįls félagasamtök ötul ķ barįttunni em žaš vantar meiri fjįrmuni inn ķ mįlaflokkinn til aš halda umręšunni opinni allan įrsins hring.  Žaš vantar aš yfirvöld įtti sig į žvķ aš žaš eru tugir žśsunda ķslendinga sem eiga viš einhvers konar vandamįl aš glķma og flestir aš žeim eru ķ felum meš vanlķšan sķna sem er skelfileg tilhugsun.  Žaš vantar aš unniš sé aš forvörnum og einnig sįrvantar umbošsmann sjśklinga, meiri peningur er lykiloršiš žegar kemur aš gešsjśkdómum.


Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband