Persónulegur umboðsmaður geðfatlaðra

Mér barst upp í hendurnar meistararitgerð í lögfræði eftir Helgu Baldvinsdóttir Bjargardóttir, ritgerðin var unninn árið 2014.  Ritgerðin ber yfirskriftina ,,Frá forræði til sjálfræðis ný nálgun á lögræði fatlaðs fólks".  Í ritgerðinni eru skoðuð lögræðismál fólks með fötlun og er einnig komið inná lögræðismál fólks með geðraskanir.  Það er mjög fræðandi að lesa ritgerðina enda er hún vel skrifuð og tekið er á málum á faglegan og einkar skýran hátt.  Ritgerðin er aðgengileg á netinu og ég hvet alla sem hafa áhuga á eða koma að lögræðismálum að lesa þessa frábæru ritgerð það er virkilega áhugaverð lesning.  Ég hef bloggað um hve mér finnst sjálfræðissviptingarferlið gróft og gamaldags úrræði sem er beitt í allt of ríkum mæli hér á landi.  Í ritgerð Helgu kemur það fram að það er mikið um sjálfræðissviptingar hér á landi og erum við t.d.á vissan hátt langt á eftir svíum í málefnum geðfatlaðra.  Frá árinu 1995 hafa svíar notað kerfi persónulegra umboðsmanna geðfatlaðra og er það núna orðið varanlegt úrræði í málum geðfatlaðra í Svíþjóð.  Þetta fyrirkomulag persónulegra umboðsmanna hefur skilað þeim árangri að notendur eru ánægðir og peningalegur sparnaður er mikill þar sem innlögnum á geðdeildum fækkaði til muna.  Þetta kerfi persónulegra umboðsmanna getur fækkað sjálfræðissviptingum mikið, enda á að reyna allt áður en gripið er til þess að svipta einstaklinga grundvallar mannréttindum.  Hér á landi er allt of frjálslega farið með sjálfræðissviptingar og engin vægari úrræði eru reynd áður en gripið er til sviptingar.  Framangreindar upplýsingar um persónulega umboðsmenn er að finna í ritgerð Heldu og þar kemur einnig fram að umboðsmaður geðfatlaðra er mikilvægur hlekkur í bataferli einstaklinga með geðraskanir.  Þetta kerfi umboðsmanna geðfatlaðra er orðið mikilvægur hlekkur í geðheilbrigðiskerfinu í Svíþjóð.  Það kemur einnig fram í ritgerðinni að  ,,umboðsmenn fá greitt frá ríki og sveitafélögum en starfa sjálfstætt og óháð stjórnvöldum og þjónustukerfum til að þeir séu betur í stakk búnir til að gera kröfur á stjórnvöld fyrir hönd skjólstæðinga sinna".  Það er sama hvernig er litið er á þetta sænska umboðsmannakerfi það kemur vel út og eiga íslensk stjórnvöld að taka þetta fyrirkomulag upp hér á landi.  Framþróun í málum einstaklinga með geðraskanir er hæg hér á landi og stöndum við svíum t.d. að baki á margan hátt.  Samfélagsgeðteymin í vesturbæ og Breiðholti er stórt framfaraskref í að færa þjónustuna út af sjúkrahúsum og í nærumhverfi notandans, næsta skref á að vera að taka upp umboðsmannakerfið að hætti svía.  Það er alltaf verið að hugsa um að spara hér má slá tvær flugur í einu höggi með því að setja á laggirnar umboðsmannakerfi.  Með því sparast peningur og góður árangur næst í meðferð einstaklinga með geðraskanir fyrir utan hvað það er mikið eðlilegra að að ná árangri í meðferð í nærumhverfi einstaklingsins heldur en á sjúkrahúsi.  Ég vil að lokum færa Helgu mínar bestu þakkir fyrir þessa frábæru ritgerð.