Þróun á geðsviði s.l. fjörutíu ár.

Fyrir nokkrum vikum síðan var haft eftir geðlækni í útvarpi að þróun mála á geðsviði s.l. fjörutíu ár hefði verið mikil,  þessi tiltekni geðlæknir man tímanna tvenna og er með langa reynslu á geðsviði svo hann getur borið saman fortíð og nútíð.  Ég efast ekki um að þróun á geðsviði hefur verið mikil og jákvæð síðustu áratugina,  þróun þarf að vera stöðug og jöfn á öllum þáttum er snúa að geðrænum vandamálum.  Þegar er litið á ákveðna þætti er snúa að geðrænum vandamálum þá er ljóst að vissir þættir hafa orðið útundan í þróuninni og það vantar mikið uppá að staða mála geti talist viðunandi og í takt við nútíma kröfur um mannréttindi og virðingu til handa öllum.  Vil ég t.d. nefna mál fanga með geðraskanir sem eru í algerlega óviðunnandi horfi og þar er virðing fyrir manneskjunni enginn og manntéttindabrotin mikil.  Enn í dag kemur það fyrir að þessir einstaklingar eru jafnvel látnir vera í einangrun í fangelsi því annað úrræði er ekki í boði, það er ótrúlegt að þetta skuli gerast í nútíma samfélagi.  Þessi hópur fær ekki heldur geðheilbrigðisþjónustu við hæfi í fangelsinu því geðsvið hafnar  því að þjónusta brotamenn,  meira að segja eru dæmi þess að þessir einstaklingar fái ekki reynslulausn því meðferðarúrræði eru ekki í boði.  Mannréttindi þessa hóps er lítil sem enginn,  virðingarleysið algert og landslög eru brotin á þessum hópi manna.  Framfarir í meðferð á föngum með geðraskanir eru greinilega litlar í gegnum áratugina og það þarf að lyfta grettistaki til að koma málum þessa hóps í viðunnandi horf sem sæmir því velferðarkerfi sem við viljum státa okkur af.  Annar hópur sem hefur orðið útundan þegar er talað um framþróun á geðsviði  eru einstaklingar sem hafa verið sjálfræðisviptir.  Sjálfræðissviptingarferlið allt er algerlega úr takt við tímann,  það er mjög gróft og réttindi einstaklingsins  er einskis virtur,  fólk er jafnvel sótt fyrirvaralaust á vinustað af lögreglu þegar á að svipta það sjálfræði.  Það er ekkert rætt við einstaklinginn og  hann fær ekkert tækifæri til að tala máli sínu áður en er gripið til aðgerða og til að kóróna réttindaleysið og grófa meðferð þá er einstaklingunum stefnt fyrir dómstóla fyrir að vera veikt.  Sjálfræðissviptingarferlið er barn síns tíma og það er stórundarlegt að það skuli vera við líði í þeirri mynd sem það er í dag,  vrðingar-og réttindaleysi fórnarlambsins er algert í núverandi sjálfræðissviptingarferli.  Þriðja dæmið um úrelta stöðu á geðsviði er sambandsleysi milli þjónustukerfa,  þetta er bagalegt og skapar hættu á að einstaklingar falli milli þjónustukerfa og rof komi í meðferð,  þetta er slæmt fyrir þjónustuþegan og getur haft þær afleiðingar  að fagleg meðferð falli niður tímabundi eða til langs tíma.  Framangreind dæmi eru bara lítið sýnishorn að málum á geðsviði sem hafa setið eftir í þróuninni, þetta eru mál sem þarfnast gagngerrar endurskoðunnar.  Jákvæð þróun síðustu áratugina hefur ekki  náð til vissra þátta á geðheilbrigðissviði eins og framangreind dæmi staðfesta, á ákveðnum sviðum er langt í frá að staðan hæfi samfélagi sem virðir einstaklinginn og mannréttindi hans,  velferðin hefur ekki náð til vissra þátta á geðsviði.