Geðlæknir - Sálfræðingur

Margir setja samasem merki milli geðlækna og sálfræðinga og vissulega skarast þessi tvö fagsvið, þessir tveir hópar vinna með einstaklinga sem eiga við samskonar vandamál að glíma. Þessar tvær fagstéttir beita í grundvallaratriðum ólíkri meðferð gagnvart skjólstæðingum. Geðlæknar eru með almenna læknisfræði sem grunnmenntun, þar er einblínt á líkamlega sjúkdóma og meðferð einkennist af lyfjameðferð. Geðlæknar eru með langt nám á þessu sviði þegar þeir fara í sérnám. Með þennan bakgrunn má skilja hvers vegna geðlæknar eru fljótir að grípa alltaf til lyfja. Grunnhugmyndin á bak við nám sálfræðinga er að maðurinn er samansettur af bæði líkama og sál. Hugmyndafræðin um manninn sem býr að baki vinnu þessara tveggja faghópa er gerólík þótt viðfangsefnið sé það sama. Sálfræðingar beita t.d. samtalsmeðferð sem felst í að skoða atferli þar sem er reynt er að komast að rótum vandans. Þetta er viðurkennd og árangursrík meðferð við ákveðin hóp skjólstæðinga sem hefur það umfram lyfjameðferð að taka á rótum vandans, tekur á orsökum en ekki afleiðingum. Það er ekki sama hvort er leitað til sálfræðings eða geðlæknis á stofu úti í bæ. Það er undarlegt, mjög slæmt og kemur í veg fyrir að fólk geti valið sér meðferðarform. Þjónusta geðlækna á stofu er niðurgreidd en ekki þjónusta sálfræðings á stofu. Með þessu er verið að beina fólki sérstaklega til geðlæknis og þá einnig í rándýra lyfjameðferð, þegar samtalsmeðferð sálfræðings hefði ein og sér geta dugað. Vissulega þarf stundum að gefa lyf en það má einnig í mörgum tilfellum beita samtalsmeðferð með góðum árangri. Geðlæknar eru of uppteknir við að líta á fólk eingöngu sem líkamlegt viðfangsefni, gleyma sálinni og gefa lyf í tíma og ótíma. Yfirvöld eru gagnrýniverð fyrir að greiða eingöngu niður þjónustu geðlækna en ekki sálfræðinga. Það er oft talað um dýrt heilbrigðiskerfi og til að lækka kostnað er skorið niður á ýmsum sviðum. Ég spyr hvers vegna er ekki greidd niður þjónusta sálfræðinga eins og geðlækna? Við að greiða niður þjónusta sálfræðinga þá má spara háar fjárhæðir sem kemur á móti niðurgreiðslunni. Ég hef þá trú að það sé litlu dýrara fyrir kerfið að greiða niður sálfræðiþjónustu sálfræðinga heldur en að greiða ekki niður þjónustua. Fyrir utan hvað er óeðlilegt að taka lyf þegar má komast hjá því með annari meðferð. Það er grundvallarmunur munur á því að taka á orsökum eða afleiðingum og það eiga allir að geta valið það meðferðarform sem hentar hverjum og einum.

Búseta fólks með geðraskanir

Fyrir nýliðna helgi var stöð 2 með athyglisverða frétt um búsetumál geðfatlaðs fólks sem hefur lokið meðferð.  Það var sagt frá einstaklingum sem búa jafnvel mánuðum saman á geðdeild þótt meðferð sé lokið.  Það er ótrúlegt að þessi staða geti komið upp í okkar velferðarkerfi í nútímanum.  Hver skyldi kostnaðurinn vera á sólarhring? Eitthundrað þúsund krónur á sólarhring eða þrjár milljónir á mánuði fyrir hvern einstakling.  Kostnaðurinn á mánuði er hrikalegur, fyrir utan hvað það hefur slæm áhrif á einstaklinganna að búa á geðdeild mánuðum saman eftir að meðferð lýkur.  Þetta er lang dýrasta lausnin sem hægt er að finna enda má taka til samanburðar leigu á tveggja herbergja íbúð á mánuði.  Það má leigja tveggja herbergja íbúð fyrir 150.000 á mánuði eða einbýlishús á 300.000-400-.000 á mánuði.  Þrír einstaklingar geta búið saman í einbýlishúsi, við það sparast 2,6 milljónir á mánuð,  það er alltaf verið að tala um sparnað og að það sé til lítið af peningum. Á þessu sviði má spara milljónir á mánuði öllum til hagsbóta.  En hvernig má það vera að starfsfólk á geðsjúkrahúsi lætur það koma fyrir að fólk búi á sjúkrahúsinu eftir að meðferð lýkur?.  Það getur ekki verið erfitt að sannfæra yfirvöld um betri lausnir sem að auki eru margfalt ódýrari.  Hér er enn ein brotalömin á kerfinu þegar kemur að málefnum geðfatlaðra, þeir búa jafnvel inni á sjúkrahúsi eftir að meðferð lýkur.  Ég velti mikið fyrir mér hvers vegna þær stéttir sem vinna með geðfatlaða standa sig ekki betur en raun ber vitni í réttinda baráttunni fyrir skjólstæðinganna?.  Það er alltaf að koma betur í ljós hvað þessi málaflokkur er í algerlega óviðunnandi horfi.  Þeir sem eiga við geðraskanir að stríða eru ekki í stakk búnir til að berjast fyrir réttindum sínum.  Það eru fagstéttirnar sem hafa það hlutverk með höndum að sjá til þess að málefnið sé í viðunnandi horfi.  Það er alltaf að koma betur í ljós hvað það vantar mikið umboðsmann sjúklinga, fyrst hægt er að borga þrjár milljónir á mánuði fyrir búsetu eins einstaklings, þá er hægt að ráða umboðsmann sjúklinga.  Það myndi gera mikið fyrir geðfatlaða og bæta réttarstöðu þeirra.

Sjálfræðissvipting og aðstandendur

Í þessum pistli vil ég fara lauslega ofan í þær aðstæður sem geta verið til staðar þegar einstaklingur er nauðungarvistaður og sviptur sjálfræði. Aðstæður þeirra aðstandenda sem taka þátt í að fá einstakling sviptan sjálfræði geta verið með margvíslegum hætti. Mín reynsla er sú að því er tekið algerlega gagnrýnislaust og athugasemdarlaust sem aðstandandi segir, sama hvernig eða undir hvaða kringumstæðum málið er tilkomið. Það eru ekkert kannaðar aðstæður eða bakgrunnur aðstandenda og að sama skapi er ekkert hlustað á þann sem á að svipta sjálfræði, ég tala af reynslu. Það þykir meira að segja sjálfsagt að fara að vilja rúmlega tvtugs aðstandenda, sem er ekki komin með neinn andlegan þroska til að taka svo alvarlega og afdrifarika ákvörðun sem sjálfræðissvipting er. Ungt fólk á milli tvítugs og þrítugs er komið með takmarkaðan þroska og ég held að ég geti fullyrt að sárafáir á þrítugsaldri eru komnir með þann þroska sem þarf til að skilja hve alvarlegt ferli sjálfræðissvipting er. Ég get einnig sagt frá því að aðstandandi sem er búin að slíta öll tengsl getur þrátt fyrir það látið svipta sjálfræði, það er mín reynsla. Aðstandenda er tekið sem heilagri kýr og allt tekið trúanlegt sem aðstandandi segir, það er sama þótt sá sem stendur til að svipta sjálfræði reyni að leiðrétta ósannindi, það er ekkert hlustað. Einstaklingurinn er algerlega réttindalaus og jafnvel þótt hann sé í fullri vinnu og allt gangi vel þá skiptir það ekki máli. Aðstandandi getur verið veikur, einangraður, reiður, bitur, þunglyndur, í hefndarhug eða sambandsslit t.d. og fleiri annarlegir þættir geta verið að baki sögu aðstandanda. Það er ekkert spáð í aðstæður aðstandenda, það getur hver sem er borið hvað sem er á borð og því er tekið sem heilögum sannleika. Sá sjálfræðissvipti er algert fórnarlamb óábyrgs, ófaglegs og miskunnar laus kerfis sem eingöngu horfir á málin út frá aðstandenda. Skiptir engu máli aldur, þroski, líðan, sambandsslit t.d.eða aðrar óeðlilegar aðstæður sem kunna að vera til staðar. Ég vil einnig segja frá því að aðstandandi sagði mér að geðlæknar hefðu sagt að með sjálfræðissviptingu væri ég skyldug til að taka lyf að öðru leyti myndi ekkert breytast. Aðstandandinn gleypti við þessari vitleysu frá sérfræðingunum og lét svipta mig sjálfræði. Það er algert ábyrgðarleysi af geðlæknum og makalaust ófaglegt að gera aðstandendum ekki skyra grein fyrir hve alvarleg og afdrifarík sjálfræðissvipting er. Viðkomandi aðstandandi er mjög leiður yfir að hafa tekið þátt í að svipta sjálfræði eftir að hann kynnti sér hvaða afleiðingar það hefur að svipta sjálfræði. Geðlæknar eru að reyna að hjálpa fólki en leggja þá á einstaklinganna gífurlega þungar byrgðar, andlegt álag og streitu til langs tíma sem fylgir dómi og sjálfræðissviptingu. Geðlæknar eru á vissan hátt að leggja líf einstaklinga í rúst með sjalfræðissviptingu í stað þess að hjálpa. Þeir gera sér greinilega enga grein fyrir þeim miklu og erfiðu sálrænu áhrifum sem svona gróf, víðtæk og miskunnarlaus aðgerð hefur á einstaklinga. Í ofanálag þegja geðlæknar þunnu hljóði og gera aðstandendum enga grein fyrir hve afleiðingarnar af sjálfræðissviptingu eru miklar og alvarlegar. Breyting er lífsnauðsynleg, það mega ekki fleiri einstaklingar verða fórnarlömb þessa ofbeldisfulla miskunnarlausa og gamaldags kerfis sem geðlæknar starfa eftir á því herrans ári 2014.

Vinagreiðar í læknastétt

Í þessari grein vil ég gera að umtalsefni tengsl milli lækna sem veldur  óeðlilegri aðkomu að málum með afdrifaríkum afleiðingum til fjölda ára.  Mitt mál er tilkomið með sérstökum hætti þ.e. vegna fjölskylduerja og í kjölfarið óeðlileg tengsl milli vinkvenna, önnur hjartalæknir  (systurdóttir mín) og vinkona hennar er geðlæknir.  Fjölskylduerjurnar voru til margra ára með þeim hætti að hinir og þessir í systkinahópnum töluðust ekki við og voru sambandsslit algeng í hópnum.  Ég var ekki í neinu sambandi við eina systur mína og allir voru að setja út á næsta systkini.  Þessi systir mín og hjartalæknirinn dóttir hennar töluðu við vinkonu systurdóttur minnar (geðlækninn) og saman bjuggu þær til ,,geðveiki‘‘  á mig til að ná sér niður á mér .  Læknaskýrslur vinkonunnar eru með þvílíkum eindæmum og eins og lögfræðingur sagði  þær einkennast allar af fjölskylduerjum enda var það halfs ars barátta að fá skýrslurnar afhentar.  Ég gef ykkur seinna innsýn í skýrslurnar en hér er það tvennt sem vekur furðu og gefur tilefni til að skrifa um.  Í fyrsta lagi eru það óeðlileg tengsl milli lækna þ.e. systurdóttir mín hjartalæknir og vinkona hennar geðlæknir sem ég var í klónum á til fjölda ára.  Í öðru lagi eru það deilurnar í fjölskyldunni sem vekja athygli og hvernig ,,geðveiki´´ mín er sprottin upp úr sambandsslitum og alvarlegum fjölskylduerjum.  Það er óeðlilegt að systurdóttir sem situr hinum megin við borðið í fjölskylduerjum fari með málið og að ég sé föst í klóm vinkonu hennar í mörg ár sem er geðlæknir.  Hér er ekkert sem getur talist eðlilegt eða hlutlaust á ferð, ég var eins og fangi í klónum á vinkonunni.  Ég hef skoðað siðareglur lækna og þar er tekið fram að læknar eigi að varast að taka mál þegar um of náin tengsl eru að ræða.  Það er verið að reyna í siðareglunum að fyrirbyggja vinargreiða sem geta leitt til óeðlilegrar málsmeðferðar eins og kemur fram í framangreindu máli.  Vinkonurnar eru líklega búnar að þverbrjóta siðareglur lækna með skelfilegum og langvinnum afleiðingum fyrir mig.  Læknamafía er óviðkunnanlegt orð sem hefur verið notað til fjölda ára um lækna þegar þeir standa saman, það má sannanlega merkja læknamafíu vinkvennanna að baki framangreindu máli.  Málið er skelfilega gróft,  fagmennska og hlutleysi er ekki til og tengslin óeðlileg.  Ég talaði bæði við hlutlausan geðlækni og sálfræðing úti í bæ, þau sögðu bæði að tengslin væru óeðlileg og að málið stæðist ekki, þau sögðu að ég ætti að kæra málið og sannanlega stendur til að fara lengra með málið.  Öll seinni meðferð byggir mikið að fyrstu árunun og fyrstu skýrslunum sem eru tilkomnar með mjög óeðlilegum hætti eins og hér kemur fram.  Ég hef að þessum sökum aldrei fengið hlutlausa meðferð og mat sem byggir á faglegum forsendum.  Vinagreiðin milli vinkvennanna hefur reynst mér skelfilega dýrkeyptur og það sem meira er þá á maður litla möguleika í stöðunni.  Maður getur aldrei verið annað en tapari þegar læknar taka sig saman.  Ég er að kanna leiðir til að kæra málið allt enga hef ég aldrei notið rettlætis vegna vinargreiða milli lækna.

"Geðlæknar og kerfið"

Birtingarmyndir geðraskanna eru með margvíslegum hætti  og meðferð sömuleiðis.  Með reglulegu millibili gerast voðaverk þar sem geðræn vandamál búa að baki.  Fyrir nokkrum dögum kom upp alvarlegt atvik í fellunum í Breiðholti þegar íbúð brann og margir íbúar voru í stórhættu.  Á nýliðnum vetri kom upp alvarlegt mál í Árbænum þegar maður lét lífið í skotbardaga við lögreglu.  Þessi stóru mál eiga það sameiginlegt að á bak við þau eru örvæntingarfullir aðastandendur, aðstandendur sem eru búnir að ganga á milli pontíusar og pílatusar í leit að hjálp fyrir viðkomandi einstaklinga en hafa ekki haft erindi sem erfiði.  Sjálf þekki ég náið dæmi þar sem einstaklingur leitaði sér ítrekað hjálpar en án árangurs, viðkomandi endaði þrautargönguna á að binda enda á líf sitt þegar hvergi var hjálp að fá,  kerfið brást þessum einstaklingum.
 En hvað er þá kerfið? 
Á geðsviði standa geðlæknar fyrir kerfið þ.a.l. eru það geðlæknar sem eru að bregðast.  Á laugardagskvöld kom formaður geðlæknafélagsins fram í t.v. og sagði m.a. að það væri verið að útskrifa fólk of snemma.  Framangreind alvarleg dæmi hafa ekkert með það að gera að einstaklingarnir voru útskrifaðir of snemma , þeim var hafnað.
 Núna ætla ég að hverfa aftur í tímann til vors 2007 og gefa ykkur innsýn í mína reynslu svo þú lesandi góður getir frekar myndað þér skoðun og gert samanburð á vinnubrögðum á geðsviði.  Ég var á morgunvakt á mínum vinnustað þegar allt í einu mætir lögregla og læknir á vinnustaðinn og læknirinn vildi að ég kæmi með þeim inn á geðdeild sem ég gerði.  Það hafði enginn talað við mig áður svo þetta var algerlega óvænt og skelfileg lífsreynsla.  Vinnufélagar mínir urðu mjög reiðir og ein reyndi að hafa samband við þá sem voru með kompásþættina til að fá málið rannsakað en náði ekki sambandi.  Vinnufélagarnir sáu ekkert athugavert við mig og ég vann mikið og var ánægð.  Á þessum tímapunkti var ég nauðungarvistuð og svipt sjálfræði.  Svona nákvæmlega var farið með mig, ég hafði ekki frið fyrir kerfinu til að lifa venjulegu lífi og einn aðstandandi minn var illt í skapinu og vildi að þetta yrði gert og það var gert.  Aðrir aðstandendur reyna árum saman að fá hjálp í kerfinu fyrir alvarlega veika einstaklinga sem eiga jafnvel í ofanálag við fíkniefnavanda að stríða en koma að lokuðum dyrum með skelfilegum afleiðingum.  Það er sláandi hvernig forgangsröðin er á geðsviði,  hafa geðlæknar kannski meiri áhuga á að gera kollega sínum vinargreiða en að taka á alvarlegum málum?.   Hér dæmir hver fyrir sig, en það er ljóst að geðlæknar þurfa að taka sig saman í andlitinu, sýna meiri fagmennsku og ábyrgð.  Bruninn sjálfur í Breiðholtinu verður rannsakaður til hlítar og er það vel, en verða allar aðstæður þess veika kannaðar til hlítar? Verður áralöng þrautaganga aðstandanda rannsökuð í þessum alvarlegu málum?  Verður einhver látin axla ábyrgð?.  Það eiga allir rétt á heilbrigðisþjónustu hér á landi en kerfið bregst hvað eftir annað í alvarlegum málum, geðlæknar eiga að standa frammi fyrir eigin gjörðum og líka afskiptaleysi og axla miklu meiri ábyrgð en tíðkast í dag.  Réttindi þeirra sem leita til kerfisins eiga að vera alger enda er kerfið þjónustustofnun sem á að sinna einstaklingunum.  Kerfið er samansett af einstaklingum sem þar starfa í þjónustu fólksins.  Kerfið er ekki einhver einkaleikvöllur til að þeir sem þar starfa geta skapað sjálfum sér einhvern þægindaramma og valið og hafnað að eigin geðþótta eins og virðist vera að gerast á geðsviði.

Nauðungarvistanir og sjálfræðissviptingar

A nýliðnum vetri var áberandi umræða í fjölmiðlum um nauðungarvistanir og sjálfræðissviptingar.  Þúsundir íslendinga hafa verið nauðungarvistanir og sviptir sjálfræði af ýmsum ástæðum sem tengjast oftast andlegum veikindum.  Fjölskylduerjur eru jafnvel að baki nauðungarvistun og sjálfræðissviptingu og einnig óeðlileg tengsl á milli lækna og aðstandanda.  Ég veit til þess að fólk hafi verið nauðungarvistað og svipt sjálfræði vegna líkamlegra veikinda en það er sjaldgæft.   En hvað er á bakvið nauðungarvistun og sjálfræðissviptingu?  Það felst í orðannahljóðan.  Einstaklingur er vistaður á stofnun (geðdeild)  gengn eigin vilja eða nauðugur viljugur.  Í sjálfræðissviptingu felst að einstaklingur er sviptur rétti til að ráða sér sjálfur.  Réttindi hans jafnast þá á við réttindi barna og unglinga og réttargæslumaður er skipaður fyrir einstaklinginn (oft lögfræðingur).  Allar nauðungarvistanir og sjálfræðissviptingar fara fyrir dómstóla, þannig að ef andlegt vandamál kemur upp þá á einstaklingurinn það á hættu að fá á sig dóm.  En hverjir eru á bak við málið?  það eru oft einkennisklæddir lögregluþjónar sem sækja einstaklinginn.  Það er tekið á fólkinu eins og um stórglæpamenn sé að ræða og einstaklingurinn er fluttur á geðdeild.  Á geðdeildinni taka geðlæknar við einstaklingnum í samráði við aðstandenda-ur og sjá um að fara með málið fyrir dómstóla.

 Ég hef verið nauðungarvistuð og svipt sjálfræði í fjórgang og hef þörf fyrir að miðla reynslu minni.  Nauðungarvistun og sjálfræðissvipting er óhemju gróf og ofbeldisfull aðgerð og ég hef mikið velt fyrir mér hvílíkar brotalamir eru á kerfinu þegar kemur að málefnum þeirra sem eru með geðraskanir.  Hvernig má það til dæmis vera að lögregla í einkennisbúningi handtaki veikan einstakling á Íslandi árið 2014?.  Hvernig má það vera að veiku fólki er stefnt fyrir dómstóla og það fyrir að vera veikt?.  Hvernig má það vera að ekkert er talað við einstaklinginn áður en hann er handtekin?.  Hvernig má það vera að allt er gert til að reyna að fela slóð aðstandenda?.  Spurningarnar eru endalausar sem vakna þegar kemur að nauðungarvistun og sjálfræðissviptingu.  Ég ætla að reyna að leiða sannleikann í ljós og gefa lesendum innsýn í forvitnilegar læknaskýrslur sem tók mig hálft ár að fá afhentar.  Við skulum þá hefja forvitnilega vegferð um ranghala kerfis sem einkennist af fordómum, grófum vinnuferlum og andlegu ofbeldi sem felst í nauðungarvistun og sjálfræðissviptingu.  Falin heimur þar sem geðfatlaðir eru fórnarlömb mjög svo fornaldarlegs kerfis sem er ótrúlegt að skuli vera við líði árið á Íslandi árið 2014.